Jak uzyskać odszkodowanie za nieruchomość wywłaszczoną pod drogę?
Rosnąca liczba planowanych inwestycji związanych z budową dróg publicznych wiąże się z koniecznością pozyskiwania gruntów przez które przebiegać będzie przyszła droga. Najczęściej grunty przeznaczone pod budowę przyszłej drogi stanowią własność innych podmiotów niż Skarb Państwa czy jednostka samorządu terytorialnego, co z kolei wiąże się z koniecznością ich nabycia od osób będących właścicielami nieruchomości.
W praktyce bardzo rzadko dochodzi do nabycia gruntów pod przyszłą inwestycję drogową w drodze umowy, poprzedzonej rokowaniami pomiędzy stronami. Najczęściej grunty takie są pozyskiwane poprzez wydanie decyzji wywłaszczeniowej na mocy której Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego nabywa nieruchomość. Wydanie takiej decyzji rodzi po stronie właściciela nieruchomości prawo do uzyskania odszkodowania.
Kwestie sposobu ustalania odszkodowania za nieruchomość wywłaszczoną pod drogę publiczną zostały uregulowane w ustawie z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Trzeba także zaznaczyć, że na całość regulacji związanej z ustalaniem odszkodowania składają się także przepisy innych aktów prawnych.
Odszkodowanie za nieruchomość wywłaszczoną pod drogę publiczną ustalane jest w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez wojewodę, gdy dotyczy nieruchomości przejętych pod drogi krajowe i wojewódzkie, bądź przez starostę gdy dotyczy odszkodowania za grunty przejęte pod drogi powiatowe i gminne. Podstawą do wszczęcia postepowania o ustalenie odszkodowania jest wydanie ostatecznej decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (decyzja ZRID), bądź nadanie takiej decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności.
Postępowanie o ustalenie odszkodowania powinno być wszczęte przez właściwy organu z urzędu. Nie mniej jednak warto wystąpić ze stosownym wnioskiem, co pozwoli szybciej rozpocząć całą procedurę związaną z ustaleniem odszkodowania. Decyzja ustalająca odszkodowanie powinna być wydana w ciągu 30 dni liczonym od dnia uzyskania ostateczności przed decyzję ZRID albo w ciągu 60 dni gdy decyzji ZRID został nadany rygor natychmiastowej wykonalności.
Wydając decyzję ustalającą odszkodowanie organ uwzględnia stan nieruchomości z dnia wydania decyzji ZRID przez organ I instancji, zaś wartość nieruchomości określana jest na dzień w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania. W przypadku gdy na wywłaszczanej nieruchomości ustanowione są ograniczone prawa rzeczowe (np. służebność) wartość odszkodowania zostanie obniżona o wartość tych praw. Podmioty na rzecz których ustanowiono ograniczone prawa rzeczowe również są uprawnione do otrzymania odszkodowania odpowiadającego wartości tych praw.
Jeżeli pod drogi wywłaszczona została nieruchomość mieszkalna to właściciel takiej nieruchomości jest dodatkowo uprawniony do powiększenia kwoty należnego odszkodowania o kwotę 10.000 zł. Wskazana powyżej ustawa przewiduje także swoisty bonus dla osób, które wydadzą i opuszczą nieruchomość w terminach wskazanych w ustawie. W takim wypadku odszkodowanie zostanie powiększone o 5 %.
W decyzji ustalającej odszkodowanie organ zobowiązany jest uzasadnić sposób ustalenia i wysokość przyznanego odszkodowania. Strona niezadowolona z wysokości przyznanego odszkodowania może złożyć odwołanie w terminie 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji odszkodowawczej.